این آمار چندی پیش از سوی حسینعلی امیری معاون رئیس قوه قضائیه و رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور ارائه شد. سؤال اینجاست که آیا این رشد چشمگیر در اختراع‌های ثبت شده جای مباهات دارد؟
اگر این آمار را به داده‌هایی از این دست که جوانان ما در سال‌های اخیر موفق به کسب مقام‌های برتر در نمایشگاه‌های بین‌المللی اختراعات شده‌اند.» اضافه کنیم، مسلما پاسخ بسیاری از ما به این سؤال مثبت است. اما آیا ما تنها ملتی هستیم که به این میزان نوآوری داریم و از آن مهم‌تر به‌دنبال ثبت نبوغ خود هستیم؟
دست‌کم آمار‌های جهانی خلاف این مطلب را اثبات می‌کند: به ازای یک میلیون نفر، در ژاپن 3هزار اختراع، کره جنوبی یک هزار و 800 اختراع، آمریکا 600 اختراع و در کشور چین با آن وسعت جغرافیایی و جمعیتی، 22 اختراع وجود دارد و این در حالی است که این آمار در ایران 57 اختراع در بین یک میلیون نفر است. این آمار بدان معناست که دیگر ملت‌های دنیا هم بی‌کار ننشسته‌اند و ما از نظر تعداد مخترعان فاصله قابل‌توجهی با پیشتازان این عرصه داریم؛ فاصله‌ای که به‌نظر نمی‌آید در کوتاه‌مدت از میان برود.
گزارش سال 2007 سازمان جهانی مالکیت فکری وایپو بیانگر آن است که درخواست ثبت اختراع در سراسر جهان هر ساله ۴/۷ درصد رشد دارد و این روند در اقتصادهای بزرگ آسیایی نظیر چین و کره جنوبی سریعتر است. به گونه‌ای که در چین، درخواست‌ها طی یک دهه بعد از سال ۱۹۹۵ هشت برابر و در کره جنوبی دو برابر شده است. هر چند بیشترین سهم ثبت اختراعات در دنیا با 65 درصد متعلق به قاره آسیاست، اما اروپایی‌ها هم با وجود سهم 15 درصدی در سال‌های اخیر پیشرفت قابل ملاحظه‌ای داشته‌اند و درخواست‌های اختراع از سازمان ثبت اختراع اروپا EPO طی ۲۵ سال گذشته چهار برابر شده است.
ما در این مسابقه‌ای که راه افتاده تنها نیستیم؛ مسابقه‌ای که به‌رغم تلاش مسئولان ما برای تداوم تسهیل شیوه‌ها و قوانین ثبت اختراعات و پایین آوردن هزینه‌ها و در نهایت افزایش آمار ثبت اختراعات ایران، کم‌کم رنگ شوری به خود گرفته و باعث اعتراض کارشناسان جهانی شده است. کارشناسانی که می‌گویند اشتهای جهان برای اختراعات درآمدزا باعث افزایش انفجارگونه درخواست‌های ثبت اختراع به ویژه در آسیا و آمریکا شده و بیم آن می‌رود که این وضعیت، نظام ناظر به رسیدگی به این درخواست‌ها را در خود غرق کند.
البته این نگرانی بیشتر به آن خاطر است که شیوه ثبت اختراع در بسیاری از کشور‌های توسعه‌یافته شیوه ممیزی است و نه اعلامی. به این ترتیب هجوم سیل متقاضیان ثبت اختراع به سامانه‌های ثبت عاملی می‌شود برای اضطراب و نگرانی در مورد حجم کار تلمبار شده برای بررسی. ماجرا جالب‌تر می‌شود وقتی بدانیم از بین درخواست‌های ارسالی برای سازمان ثبت اختراع اروپا ۳۰ درصد در مراحل اولیه تحقیق به علت نو نبودن رد می‌شوند و حدود نیمی از درخواست‌های باقیمانده در طول این فرایند کنار گذاشته می‌شوند.
این یعنی چیزهای بدرد نخور زیادی برای ثبت ارائه می‌شود. البته در کشور ما جای چنین آماری خالی است و نمی‌توانیم به‌طور قطع بگوییم از میان اختراع‌های ثبت شده چند درصد واقعا حرف تازه‌ای برای گفتن دارند؟ دردی از ملت دوا می‌کنند؟ کاربردی هستند؟ و...
این سؤال‌ها در حالی مطرح می‌شود که سامانه ثبت اختراع در کشور ما اعلامی است و هر کس صرفا با یک ادعا – به شرط تکراری نبودن ادعایش- به جرگه مخترعان می‌پیوندد. با این اوصاف، آیا رشد چشمگیری که در میزان اختراع‌های ثبت شده در کشور مشاهده می‌شود جای مباهات دارد؟
